‘De eerste keer dat ik een afscheid fotografeerde, ging het om de vader van een vriendin. In een opwelling vroeg ik of zij het een goed idee vond dat ik mijn fototoestel zou meenemen naar de begrafenis. Dat wilde zij graag en zo is het begonnen. Ik ontdekte dat het belangrijk is om de balans te vinden tussen nabij zijn en op afstand blijven. Je leert om je op een natuurlijk manier te bewegen zodat je niet stoort want je bevindt je in een intieme setting. Als een soort ninja verplaats ik me, ik ben er en tegelijkertijd ben ik er ook niet.
Voorafgaand aan een afscheid overleg ik met een van de nabestaanden om te bespreken wat de wensen zijn en welke beelden niet mogen ontbreken: de kleinkinderen die een kaarsje aansteken, een bijzonder bloemstuk of de schoenen van de overledene die op kist staan. Het gaat verder dan een uitvaart. Soms willen mensen het condoleren ook in beeld laten brengen en het uitstrooien van de as of het plaatsen van de steen fotografeer ik ook wel eens. Tijdens deze gelegenheden komen er bij de aanwezigen allerlei emoties naar boven. Dan staat je hoofd niet naar foto’s maken, dat is mijn taak. Ik ben daar niet om te rouwen, eigenlijk ben ik de ogen van de aanwezigen.
Geen compleet verhaal Toen mijn moeder in 2009 overleed, zijn er ook foto’s gemaakt van haar uitvaart. Ik vind het fijn dat die beelden er zijn, maar ik miste het persoonlijke element. Waar was ik, waar was mijn familie? De beelden die ik in mijn hoofd had, zoals mijn dochtertje die voor de kist uitliep, zag ik niet terug. Het verhaal was niet compleet. Voor mijn gevoel kon dat anders. Tijdens een marketingtraining die ik in 2012 uit interesse volgde, kregen we de opdracht om onze missie te formuleren. Tot mijn verbazing kon ik die vraag binnen vijf minuten beantwoorden. Ik wil een emotioneel gezondere wereld creëren door afscheid op een persoonlijke manier in beeld te brengen. Hoe ik dat moest gaan aanpakken, wist ik nog niet. Maar toen ik het plan aan mijn omgeving voorlegde, kreeg ik goede reacties. Veel mensen konden zich er wel wat bij voorstellen en kwamen met ideeën. Dat gaf vertrouwen.
‘Ik ben de ogen van de aanwezigen’
Met het vastleggen van verhalen had ik al veel ervaring want ik heb als cameravrouw gewerkt voor AT5, de nieuwszender van Amsterdam. Tijdens mijn verblijf in de Verenigde Staten werkte ik als fotograaf voor diverse bedrijven en voor een krant. Ik weet hoe ik krachtige beelden moet maken en doordat ik situaties goed kan inschatten, ben ik in staat om de juiste momenten vast te leggen. Deze kwaliteiten helpen mij tijdens het in beeld brengen van een afscheid. Door de jaren heen heb ik een eigen stijl ontwikkeld en ik durf inmiddels te zeggen dat ik goed kan fotograferen. Daarnaast beschik ik over de juiste communicatieve vaardigheden. Je moet goed aanvoelen of mensen in beeld willen of juist liever niet, met non-verbale communicatie tast ik af wat mogelijk is en waar mensen zich prettig bij voelen.
Na afloop stel ik een fotoalbum samen, gemiddeld maak ik drie albums per familie. Zo’n album is vaak ook een mooie aanleiding om met elkaar in gesprek te blijven over de persoon die is overleden. Een vrouw is zo dol op het album met foto’s van haar overleden man dat ze het standaard in haar tas heeft zodat ze het altijd bij zich heeft. Door het album te laten zien aan familie en vrienden houdt zij de herinnering aan haar man levend. Mensen zijn zo ontzettend dankbaar. Het geeft mij een goed gevoel dat ik iets mag geven wat ik zelf heb gemist. Dat gun ik ze. Ik wil een fotograaf zijn die afscheid mooi in beeld brengt omdat ik verdriet begrijp en de waarde van afscheidsfoto’s ken.
Naast fotografie is het ook mogelijk om video- en audio-opnamen te laten maken. Ik wil mijn missie graag verder uitrollen. Sinds 2015 geef ik les aan andere fotografen, hen leid ik op tot ‘Bekwaam Afscheidsfotograaf’. Ook heb ik een boek samengesteld met een selectie van de afscheidsfoto’s die ik heb gemaakt. Door de jaren heen is het taboe op de dood en afscheid van het leven nemen minder groot geworden. Er is meer oog voor de gevoelens die loskomen. Dat komt ook doordat er in de media meer aandacht voor dit thema is. Ik draag ook graag bij aan het wegnemen van het taboe. Het is iedere keer weer bijzonder om foto’s te mogen maken van een afscheid. De mooie verhalen die ik te horen krijgen, raken mij steeds weer. Er is iemand overleden, maar voor mij gaat die persoon juist leven.’
Wie is Boukje?
Talent: Afscheid van het leven op een integere en persoonlijke manier in beeld brengen.
Trots op: Mijn portie lef.
Mooiste jeugdherinnering? Altijd mogen spelen, boomhutten bouwen en knutselen.
Eet graag? Italiaans, gemakkelijk te bereiden en puur.
Mooiste plek waar je ooit bent geweest? Natuurbegraafplaats De Hoevens in Alphen, die plek bood mij een nieuw inzicht: ik hoef na mijn dood niet in een rijtje te liggen op een begraafplaats, er is meer mogelijk. Boston, Massachusetts in de herfst is ook prachtig.
Waar word je boos om? Onbegrip.
Beste eigenschap? Mijn enthousiasme.
Van wie heb je het meest geleerd? Van mijn moeder.
Wat doe je als je een baaldag hebt? Dan trek ik mijn mooiste kleren aan. Dat helpt!
Favoriet boek? The Unbearable Lightness of Being van Milan Kundera, een verhaal over leven en dood. Inspirerend.
Favoriete film? The Fifth Element, een fascinerende sciencefictionfilm met Bruce Willis in de hoofdrol.
Zon of sneeuw? De zon, dat is een hartverwarmer.
Chips of chocola? Ik kan niet kiezen, lust het allebei graag.
Rijst of pasta? Pasta.
Grappig of romantisch? Grappig.
Vliegen of varen? Van varen word ik zeeziek, vliegen vind ik fantastisch.
Tips van Boukje:
1. Als je denkt dat afscheidsfotografie niks voor jou is, adviseer ik je om er niet negatief tegenover te staan. Geef het een kans.
2. Vertrouw afscheidsfotografie toe aan een professional, die hoeft niet te rouwen.
Meer weten over Boukje? Kijk op: https://www.afscheidsfotograaf.nl